Interview met Ilse Koreman en Frank Buchner van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)

Leden van ons kennisnetwerk Duurzaamheid en Innovatie vertellen in deze serie over een aansprekend project of een programma. Marjo van Gennip interviewt deze keer twee medewerkers van de RCE. Hieronder een samenvatting van het complete interview dat de leden van het kennisnetwerk D&I hebben ontvangen.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

De RCE is een onderdeel van het ministerie van OC&W. De taak  van de medewerkers is het uitvoeren van het erfgoedbeleid. Dat doen zij onder andere door kennis beschikbaar te stellen en advies te geven. Wij spreken Frank Buchner, programmaleider Erfgoed en Duurzaamheid, en Ilse Koreman, Specialist Erfgoed en Duurzaamheid, en deelprogrammaleider bij de RCE. Hieronder zijn zij wisselend aan het woord.

Brug slaan

We proberen een brug te slaan tussen theorie en praktijk,” vertelt Frank, “door o.a. publicaties over diverse thema’s uit te brengen en in de praktijk ondersteuning te bieden”. Ilse vult aan, ”wat duurzaamheid betreft, proberen we bij te dragen aan het optimaal verduurzamen van monumenten en het verminderen van de CO2-uitstoot. Soms gaat het ook over specifieke thema’s zoals dampopen en dampdicht isoleren. Onze collega Marc Stappers doet er wetenschappelijk onderzoek naar, dat we publiceren. We maken de publicaties nu meer toegankelijk door er instructievideo’s van te maken. Die zullen binnenkort online staan”.

Webinars en monitoring

“In het verleden organiseerden we altijd fysieke bijeenkomsten”, gaat Frank verder. “We hebben nu gekozen voor Webinars (zowel in- als extern), om meer personen en organisaties te bereiken. Op dit moment benaderen we de monumentenwachters en daarna wellicht de gemeenteambtenaren. Maar we willen nog verder uitbreiden; misschien kunnen we zoiets ook eens inzetten bij het kennisnetwerk D&I. Ook zijn we samen met stichting ERM bezig met monitoring van isolatie bij restauratieprojecten. We willen weten of, wat in theorie bedacht is, in de praktijk ook zo uitpakt. Bouwprojecten die tien jaar geleden geïsoleerd zijn, maken we in 2022 ‘open’ en onderzoeken we op bijvoorbeeld condensatie en isolatie. We kunnen het een ‘kijkoperatie geïsoleerde monumenten’ noemen.”

Programma’s voor de komende jaren

“Wij krijgen financiering van het rijk voor ondersteuning van verduurzaming van maatschappelijk vastgoed, en daaronder vallen ook monumenten. Het programma ‘Erfgoed en duurzaamheid’ loopt t/m eind 2022 en er worden nu al gesprekken gevoerd over een vervolg. Binnen de beschikbare middelen zouden we onze vraagbaakfunctie graag willen vergroten,” licht Frank toe.
“Ik denk dat we, wat duurzaamheid betreft, op een kantelpunt staan; van praten naar uitvoering. We moéten nu gaan verduurzamen (er zijn ca 130.000 monumenten). Adviseurs van de RCE worden ook steeds meer ambassadeurs van verduurzaming om ervoor te zorgen dat monumenten goed en duurzaam gerestaureerd worden en dus aantrekkelijk blijven om bijvoorbeeld in te wonen. Maar behalve de RCE dienen natuurlijk ook de eigenaar en de gemeente hun verantwoordelijkheid te nemen. Er is overheidsbudget om onderzoek te doen. Duidelijke subsidieregelingen voor de verduurzaming van monumenten zijn er echter nog niet. We hopen dat die er komen, en daar sturen we ook op.”

Prijsvragen voor innovaties

“Voor verschillende knelpunten bij verduurzaming zijn innovaties nodig. Soms schrijven we hiervoor een prijsvraag uit om zo de markt te stimuleren en te ondersteunen. Zo hebben we recentelijk een innovatiecompetitie m.b.t. duurzame warmte in monumenten uitgeschreven, die loopt tot eind 2023. Dit project loopt tot eind 2023. We hebben ook een isolatie-competitie opgezet. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) zal die regeling verder uitvoeren. We vragen partijen uit het werkveld om mee te doen en zouden graag hun praktijkervaring gebruiken.”

Andere thema’s

“We zijn ook betrokken bij de Regionale Energie Strategieën (RES’en)  Onze ambitie is daarin om materialen en tools te verzorgen, zoals kaartmaterialen, waarin we het landschappelijk gebied laten zien met goede inpassing van duurzame energiebronnen. Bij het programma ‘aardgasvrije wijken’ hebben we meegedaan met de eerste serie Proeftuinen: Nagele, Loppersum en de Van der Pekbuurt in Amsterdam. Verder hebben we een kennisnetwerk over waterstof opgezet en enkele pilots gedaan, zoals bij de Eusebiuskerk in Arnhem. Daarover zullen we dit jaar meer informatie geven.”

Met welke vragen kunnen professionals bij jullie terecht?

“Professionals kunnen bij ons altijd terecht met hun vragen. Wij willen graag meedenken, ook als het gaat om beleid met betrekking tot monumenten binnen een gemeente. Monumenteneigenaren met verduurzamingsvragen moeten eerst bij hun eigen gemeente te rade te gaan, omdat de gemeente daar in eerste instantie over gaat, maar wij kunnen wel helpen als er technisch ingewikkelde vragen zijn.”

Hoe zetten jullie kennis uit het werkveld in?

“Wij hebben regelmatig contact met betrokkenen uit het werkveld,” vertelt Ilse. “Zo is er een platform over maatschappelijk vastgoed, waar onderwijs, sport, zorg en monumenten en musea bij elkaar zitten. We hebben ook regelmatig overleg met de ‘Federatie Grote Monumentengemeenten’ en diverse adviesbureaus, die zich bezighouden met instandhouding en verduurzaming van monumentaal erfgoed. Zo houden we zoveel mogelijk contact met het werkveld.”